Alimenty często kojarzone są z obowiązkiem utrzymywania dzieci, czy też wspomaganiem członków rodziny, którzy znaleźli się w kryzysowej sytuacji życiowej. Jednak obowiązek alimentacyjny przyznawany jest także po rozwodzie jednemu z małżonków. Aby móc otrzymać wcześniej już wspomniane alimenty, należy spełnić kilka warunków. Są one uzależnione są od tego, który z małżonków został obarczony winą i czy w ogóle została ona wskazana.
Odmienna sytuacja jest wtedy, kiedy rozwód nastąpił z winy obu stron, bądź też bez orzekania o winie. Gdy dochodzi już do rozpadu małżeństwa, obowiązkiem sądu jest rozstrzygnięcie, który z małżonków przyczynił się do rozpadu więzi. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy to małżonkowie żądają rozwodu bez orzekania o winie, wówczas sąd nie zajmuje się weryfikacją tego aspektu. Skutek jest jednoznaczny, jak gdyby żadna ze stron nie ponosiła winy. Jak ma się to do alimentów przyznawanych po rozwodzie?
Kiedy sąd rozstrzygnie sprawę, a finalną decyzją będzie wina obu stron, bądź jej brak, wtedy strona znajdująca się w niedostatku ma prawo żądać od drugiej strony rozwiedzionej przekazywania środków utrzymania na podstawie art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Kiedy można uzyskać alimenty po rozwodzie?
Alimenty po rozwodzie można uzyskać, gdy:
- żaden z małżonków nie został uznany za winnego rozpadu małżeństwa,
- małżonkowie zgodnie zawnioskowali, aby kwestią winy się nie zajmować,
- oboje małżonkowie zostali obarczeni winą za rozpad małżeństwa.
Kiedy spełniony jest jeden w powyższych warunków, małżonek znajdujący się w gorszej sytuacji materialnej – niedostatku, ma prawo domagać się przyznania alimentów od współmałżonka. Spełnione muszą być jednak poniższe okoliczności:
- rozwód spowodował stan niedostatku po stronie osoby wnioskującej o alimenty,
- współmałżonek, który został powołany do płacenia alimentów, posiada odpowiednie możliwości majątkowe i zarobkowe.
Z podanych okoliczności wysuwa się następujący wniosek. Gdy małżonek składający pozew nie znalazł się w stanie niedostatku po rozwodzie, wówczas, nawet jeśli pozwany otrzymuje wysokie zarobki, a także jego majątek jest wystarczający, wniosek zostanie odrzucony. Taka sytuacja będzie miała miejsce także wtedy, gdy pozwany nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych, a osoba składająca wniosek znajduje się w stanie niedostatku – alimenty po rozwodzie nie zostaną przyznane.
Czym jest stan niedostatku?
Sąd Najwyższy definiuje stan niedostatku jako brak jakichkolwiek środków utrzymania, ale także niemożność zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb, czyli tych, które zapewnią warunki bytowe, odpowiednie do stanu zdrowia oraz wieku osoby wnioskującej o alimenty po rozwodzie. Oznacza to, że stan niedostatku nie jest ograniczony jedynie do podstawowych potrzeb życiowych. Wynika to z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 r., sygn. akt I CKN 872/00.
Alimenty po rozwodzie – możliwości zarobkowe oraz majątkowe współmałżonka
W skład możliwości zarobkowych współmałżonka pozwanego wchodzą zarobki oraz dochody, jakie byłby możliwe do uzyskania przy wykorzystaniu w pełni zdolności umysłowych, jak i sił fizycznych. Pod uwagę nie są brane faktycznie uzyskiwane dochody. Poza możliwościami zarobkowymi sąd weryfikuje posiadany przez dłużnika alimentacyjnego majątek. Może się zdarzyć, że osoba otrzymująca niskie zarobki, otrzymała w spadku majątek, dzięki któremu możliwe jest przyznanie alimentów po rozwodzie. Wszystkie te czynniki wpływają na określenie sytuacji materialnej współmałżonka.
Co w sytuacji, kiedy to małżeństwo rozpadło się z orzeczeniem o winie jednego z małżonków?
W momencie, kiedy to sąd postanawia ogłosić, iż małżeństwo rozpadło się wyłącznie z winy jednego z małżonków, wówczas przyznanie alimentów po rozwodzie jest łatwiejsze – należy spełnić jeden warunek. Wcześniej wspominany stan niedostatku nie musi zostać udowodniony przez osobę wnioskującą o alimenty. Należy jedynie wykazać, że rozpad małżeństwa przyczynił się do istotnego pogorszenia się sytuacji materialnej. W zaistniałej sytuacji małżonek niewinny ma prawo do wyższego standardu życia, niż w przypadku zaspokojenia jedynie usprawiedliwionych potrzeb.
Kiedy alimenty po rozwodzie wygasają?
Alimenty po rozwodzie wygasają, wtedy gdy wystąpi jeden z trzech poniższych czynników:
- w przypadku zawarcia nowego związku małżeńskiego przez uprawnionego do alimentów,
- w wyniku zmiany sytuacji uprawnionego do alimentów, bądź zobowiązanego do ich płacenia. Mowa tutaj np. o zwiększeniu zarobków i poprawy sytuacji finansowej przez uprawnionego,
- po upływie 5 lat, kiedy to zobowiązany do płacenia alimentów nie był wyłącznie winny rozpadu małżeństwa. Tutaj jednak mogą wystąpić wyjątkowe okoliczności, kiedy to sąd wydłuża okres obowiązywania obowiązku alimentacyjnego.
Jest także możliwość otrzymania alimentów po rozwodzie dożywotnio. Dzieje się tak w przypadku, gdy obowiązek płacenia alimentów przyznany został małżonkowi wyłącznie winnemu rozpadu pożycia małżeńskiego. Wówczas sam upływ czasu nie jest wystarczający do wytoczenia powództwa o uchylenie alimentów.