Dozór elektroniczny to coraz bardziej popularna forma odbywania kary pozbawienia wolności w Polsce, umożliwiająca odbywanie kary poza murami więzienia, w miejscu zamieszkania skazanego. Jest to rozwiązanie stosowane wobec osób, które nie muszą być izolowane od społeczeństwa, a jednocześnie ich kara jest kontrolowana i monitorowana przez system dozoru elektronicznego. Jakie są warunki skorzystania z tej formy kary, jak złożyć wniosek i jakie zasady obowiązują osoby objęte dozorem elektronicznym?
Spis treści
- Dozór elektroniczny – na czym polega?
- Warunki uzyskania dozoru elektronicznego
- Wniosek o dozór elektroniczny – jak złożyć?
- Zasady odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego
- Korzyści i ograniczenia dozoru elektronicznego
- Co grozi za naruszenie zasad dozoru elektronicznego?
- Kto nie może skorzystać z dozoru elektronicznego?
- Przykłady z życia – jak funkcjonuje dozór elektroniczny?
Dozór elektroniczny – na czym polega?
Dozór elektroniczny to sposób odbywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym, z zastosowaniem systemu monitorowania, który kontroluje miejsce przebywania skazanego. System opiera się na wykorzystaniu urządzeń elektronicznych, takich jak opaska zakładana na kostkę lub nadgarstek, oraz stacjonarnych nadajników, które rejestrują obecność skazanego w określonych miejscach i w określonych godzinach.
Skazany odbywający karę w systemie dozoru elektronicznego może przebywać w swoim domu lub innym miejscu wyznaczonym przez sąd, ale jego ruchy są monitorowane. System ten pozwala skazanemu na kontynuowanie życia zawodowego i rodzinnego, pod warunkiem, że przestrzega on rygorystycznych zasad narzuconych przez sąd.
Warunki uzyskania dozoru elektronicznego
Aby skorzystać z dozoru elektronicznego, skazany musi spełnić kilka warunków:
- Długość kary: Dozór elektroniczny jest dostępny dla osób skazanych na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku i 6 miesięcy.
- Postawa skazanego: Sąd bierze pod uwagę, czy skazany przestrzegał prawa, wykazywał chęć poprawy i czy jego dotychczasowa postawa wskazuje, że dozór elektroniczny będzie skuteczną formą odbycia kary.
- Warunki mieszkaniowe: Skazany musi mieć miejsce zamieszkania, w którym można zainstalować urządzenia monitorujące. Miejsce to musi umożliwiać kontrolowanie skazanego zgodnie z wymogami systemu dozoru elektronicznego.
- Zgoda współdomowników: Jeśli skazany mieszka z innymi osobami, sąd musi uzyskać ich zgodę na zainstalowanie urządzeń monitorujących.
Warto zaznaczyć, że nie każda osoba skazana spełnia powyższe warunki. Decyzję o zastosowaniu dozoru elektronicznego podejmuje sąd penitencjarny, który dokładnie analizuje sytuację skazanego.
Wniosek o dozór elektroniczny – jak złożyć?
Aby uzyskać dozór elektroniczny, skazany lub jego pełnomocnik musi złożyć wniosek do sądu penitencjarnego właściwego dla miejsca odbywania kary. Wniosek powinien zawierać:
- Dane osobowe skazanego.
- Numer sprawy sądowej, na podstawie której wydano wyrok.
- Opis warunków mieszkaniowych skazanego i dowody na to, że możliwe jest zamontowanie systemu dozoru.
- Oświadczenie współdomowników o zgodzie na zainstalowanie urządzeń monitorujących.
Wniosek jest rozpatrywany przez sąd, który może zasięgnąć opinii kuratora sądowego oraz przeprowadzić wizję lokalną, aby upewnić się, że warunki mieszkaniowe pozwalają na realizację dozoru elektronicznego.
Zasady odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego
Skazany objęty dozorem elektronicznym musi przestrzegać określonych przez sąd zasad, które mogą obejmować:
- Ograniczenie miejsca przebywania: Skazany musi przebywać w wyznaczonym miejscu (najczęściej w domu) w określonych godzinach, np. od 19:00 do 7:00.
- Zgoda na wyjścia: W ciągu dnia skazany może opuścić miejsce zamieszkania w celu wykonywania pracy, nauki lub realizacji innych obowiązków, ale musi mieć na to zgodę sądu i działać zgodnie z harmonogramem.
- Konsultacje z kuratorem: Skazany jest pod stałą kontrolą kuratora, który regularnie monitoruje jego postępy i przestrzeganie zasad dozoru.
- Brak kontaktu z innymi przestępcami: Sąd może nałożyć zakaz kontaktu z określonymi osobami, np. innymi skazanymi.
Każde naruszenie tych zasad może prowadzić do cofnięcia zgody na dozór elektroniczny i skierowania skazanego do zakładu karnego.
Korzyści i ograniczenia dozoru elektronicznego
Korzyści:
- Możliwość kontynuowania pracy zawodowej lub nauki.
- Brak izolacji od rodziny i bliskich.
- Skazany może nadal pełnić obowiązki rodzinne, np. opiekować się dziećmi.
- Mniejsze koszty utrzymania skazanego dla państwa.
Ograniczenia:
- Skazany jest pod stałą kontrolą i ograniczony do przebywania w określonych miejscach.
- Naruszenie zasad dozoru może prowadzić do skierowania do zakładu karnego.
- Skazany nie ma pełnej swobody działania i musi przestrzegać harmonogramu ustalonego przez sąd.
Co grozi za naruszenie zasad dozoru elektronicznego?
Naruszenie zasad dozoru elektronicznego może mieć poważne konsekwencje. Skazany, który nie przestrzega ustalonych przez sąd zasad, np. nie przebywa w wyznaczonym miejscu w określonych godzinach, opuszcza miejsce zamieszkania bez zgody sądu lub nie współpracuje z kuratorem, może zostać pozbawiony możliwości odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego.
W takiej sytuacji sąd może cofnąć decyzję o dozórze elektronicznym i nakazać skazanemu odbycie reszty kary w zakładzie karnym.
Kto nie może skorzystać z dozoru elektronicznego?
Nie każdy skazany może ubiegać się o dozór elektroniczny. System ten nie jest dostępny dla osób:
- Skazanych na karę pozbawienia wolności przekraczającą 1 rok i 6 miesięcy.
- Skazanych za ciężkie przestępstwa, takie jak zabójstwo, gwałt czy przestępstwa z użyciem przemocy.
- Które nie mają stałego miejsca zamieszkania lub ich warunki mieszkaniowe nie pozwalają na instalację systemu monitorującego.
- Które mają historię łamania prawa i nie wykazują chęci poprawy.
Przykłady z życia – jak funkcjonuje dozór elektroniczny?
Dozór elektroniczny w praktyce jest coraz częściej stosowany w Polsce. Przykładem mogą być osoby skazane za drobne przestępstwa, takie jak kradzież lub przestępstwa skarbowe, które spełniają warunki do odbycia kary poza więzieniem. Dzięki temu mogą one kontynuować pracę zawodową, co pozwala na spłatę zobowiązań i utrzymanie rodziny, a jednocześnie odbywają karę.
System dozoru elektronicznego jest stosowany również wobec osób, które popełniły przestępstwa związane z narkotykami, gdzie ważne jest, aby skazany miał możliwość uczestnictwa w programach leczenia i rehabilitacji, przy jednoczesnym monitorowaniu jego zachowania.
Wnioski
- Dozór elektroniczny umożliwia odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym, pod warunkiem spełnienia określonych przez sąd warunków.
- Skazany musi przebywać w wyznaczonym miejscu, a jego zachowanie jest monitorowane przez system dozoru elektronicznego.
- Aby uzyskać dozór elektroniczny, skazany musi złożyć wniosek do sądu penitencjarnego, a jego miejsce zamieszkania musi umożliwiać zainstalowanie urządzeń monitorujących.
- System dozoru elektronicznego pozwala na kontynuowanie pracy zawodowej i pełnienie obowiązków rodzinnych, ale skazany jest ograniczony w swoich działaniach i poddany stałej kontroli.
- Naruszenie zasad dozoru może prowadzić do cofnięcia zgody na odbywanie kary w tym systemie i skierowania skazanego do zakładu karnego.
- Dozór elektroniczny jest korzystny zarówno dla skazanych, jak i dla państwa, które ponosi mniejsze koszty związane z utrzymaniem skazanego.
- Nie każdy skazany może skorzystać z dozoru elektronicznego – dostęp do tego systemu mają tylko osoby skazane na krótkoterminowe kary pozbawienia wolności oraz osoby, które spełniają określone warunki mieszkaniowe i społeczne.
- Dozór elektroniczny jest szczególnie skuteczny w przypadku osób, które wykazują chęć poprawy i mogą podjąć pracę zawodową lub uczestniczyć w programach resocjalizacyjnych.
- Każde naruszenie zasad dozoru może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym cofnięcia zgody na tę formę odbywania kary.
- System dozoru elektronicznego w Polsce funkcjonuje coraz sprawniej, a jego efektywność jest oceniana pozytywnie, zarówno z perspektywy wymiaru sprawiedliwości, jak i społeczeństwa.
Bibliografia
- Kodeks karny wykonawczy – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 z późn. zm.
- Ustawa o dozorze elektronicznym – Ustawa z dnia 9 września 2020 r., Dz.U. 2020 poz. 2061.
- Orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące dozoru elektronicznego, np. uchwała SN z dnia 7 marca 2018 r. (I KZP 4/18).
- Komentarz do Kodeksu Karnego Wykonawczego – red. K. Postulski, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2019.
