Radca prawny, czy adwokat? Którego wybrać?
Radca prawny, czy adwokat? Większość z nas przynajmniej raz w życiu stanie w obliczu problemu, który wymagał będzie zasięgnięcia porady lub skorzystania z porady prawnej. Będziemy musieli wówczas podjąć decyzję, czy udać się do adwokata, czy może do radcy prawnego. Sprawy nie ułatwia fakt, że wiele osób nie ma pojęcia o tym, czym dokładnie zajmuje się każda z tych osób. Jakie są zadania prawnika, a jakie radcy prawnego? Kiedy należy zwrócić się do nich po pomoc?
Okazuje się, że różnice między adwokatem a radcą prawnym dla wielu osób są bardzo niejasne. Niejednokrotnie można spotkać się również z uproszczeniem, które zakłada, że obie te osoby robią dokładnie to samo, ewentualnie uznaje radcę prawnego za „gorszego prawnika”. Tymczasem takie podejście jest bardzo krzywdzące, a adwokat i radca prawny to dwa odrębne zawody, choć związane ze zbliżonymi umiejętnościami i funkcjami. Jak je od siebie odróżnić? Kiedy należy skorzystać z porady jednego, a w jakich sytuacjach z drugiego?
Wbrew sugestywnej nazwie zawodu, radca prawny nie zajmuje się udzielaniem porad (przynajmniej nie wyłącznie). Wiele osób z pewnością zaskoczy fakt, że radca prawny może również reprezentować swoich klientów na rozprawach w sądzie. Ich uprawnienia w tej kwestii są jednak zawężone: mogą występować jako reprezentanci powodów cywilnych lub oskarżycieli posiłkowych, zaś nie mają prawa do pełnienia funkcji obrońców w sprawach karnych i karnoskarbowych (choć mogą być obrońcami w przypadku wykroczeń). Do niedawna nie mieli również prawa występować w sprawach rodzinnych, jednak dziesięć lat temu kwestia ta uległa zmianie. Początek tej profesji sięga 1961 r., kiedy to jej przedstawiciele ograniczali się do określonych dziedzin. Dzisiaj podział ten przestał mieć zastosowanie, a do radcy prawnego możemy zgłosić się z bardzo zróżnicowanymi sprawami. Do spełnianych przez nich funkcji należą: udzielanie porad, opracowywanie projektów aktów prawnych, sporządzanie opinii oraz występowanie przed sądami i urzędami. Jedną z podstawowych różnic miedzy radcami prawnymi a adwokatami jest fakt, iż ci drudzy nie mogą być zatrudniani na podstawie umowy o pracę, co oznacza, że mogą funkcjonować na rynku jedynie w ramach spółki lub samodzielnej działalności gospodarczej.
Adwokat zaś jest osobą, która może pochwalić się najszerszymi uprawnieniami ze wszystkich zawodów prawniczych. Jego podstawową przewagą nad radcą prawnym jest to, że ma możliwość reprezentowania swoich klientów we wszystkich rodzajach spraw – również jako obrońca w sprawach karnych i karnoskarbowych. Choć wielu adwokatów specjalizuje się w wąskiej dziedzinie, w rzeczywistości przedstawiciele tego zawodu nie mają obowiązku zawężać swojej działalności do konkretnego rodzaju spraw: mogą podejmować się zarówno spraw karnych, jak i cywilnych, rodzinnych czy administracyjnych. Jeśli chcemy zatrudnić adwokata w swojej firmie, możemy z nim współpracować jedynie na podstawie umowy cywilnoprawnej – nawiązanie z nim stosunku pracy nie jest dozwolone. Oprócz tego prawnik może działać w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki lub kancelarii prawnej. Ograniczenia te regulowane są przez ustawę o adwokaturze. Dokument ten stanowi również o tym, że zawód ten opiera się na świadczeniu pomocy prawnej, która obejmuje: udzielanie porad prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych, sporządzanie opinii prawnych, występowanie przed urzędami oraz występowanie przed sądami. Ważną cechą zawodu adwokata jest fakt, iż jest on objęty tajemnicą adwokacką. Oznacza to, że wszystko, czego prawnik dowiedział się w wyniku udzielania pomocy prawnej lub prowadzenia sprawy, objęte jest tajemnicą. Tajemnica ta stanowi nie tyle przywilej, co obowiązek adwokata, z którym współpracujemy. Warto pamiętać, że nie jest on ograniczony w czasie, tzn. obowiązuje dożywotnio i wygasa wraz z ustaniem stosunku pełnomocniczego lub obrończego. Tajemnica dotyczy nie tylko tego, co powiemy prawnikowi, ale również wszystkich dokumentów, materiałów i notatek wchodzących w skład akt adwokackich. Istnieją wyjątki mogące zwolnić z tej tajemnicy, jednak zdarzają się one bardzo rzadko – tego typu okoliczności opisane są w prawie o adwokaturze.
Jak widać, oba zawody są ze sobą powiązane i w pewnym stopniu się przenikają. Od jakiegoś czasu pojawiają się głosy, że rozsądnym rozwiązaniem byłoby połączenie profesji adwokata i radcy prawnego w jedną. Jednak dopóki do tego nie doszło, należy traktować je jako dwie oddzielne funkcje. Zarówno przedstawiciel jednej, jak i drugiej pomoże nam, jeśli potrzebujemy opinii prawnej, chcemy zasięgnąć porady prawnej lub pragniemy, by wystąpili jako pełnomocnik lub obrońca w sądzie cywilnym, sądzie administracyjnym, przed Trybunałem Konstytucyjnym, przed Sądem Najwyższym, przed urzędami i organami władzy publicznej lub samorządu terytorialnego. Jeśli chcemy zatrudnić prawnika w naszej firmie w oparciu o umowę o pracę – musimy udać się do radcy prawnego. Z kolei jeśli potrzebujemy obrońcy w sprawie karnej lub karnoskarbowej, może nam pomóc jedynie adwokat.
