Umowa użyczenia to popularny sposób nieodpłatnego przekazania określonej rzeczy innej osobie do korzystania, cieszący się coraz większym zainteresowaniem zarówno wśród przedsiębiorców, jak i osób prywatnych. Wbrew pozorom, nie musi on dotyczyć jedynie drobnych przedmiotów codziennego użytku – równie często dotyczy nieruchomości czy specjalistycznego sprzętu. W poniższym artykule wyjaśnimy, na czym dokładnie polega umowa użyczenia, omówimy kluczowe elementy jej konstrukcji prawnej, a także podpowiemy, jak zadbać o właściwe zabezpieczenie interesów obu stron.
Czym jest umowa użyczenia w świetle polskiego prawa?
Praktyka pokazuje, że wiele osób zastanawia się, jak w sposób formalny uregulować doraźne lub dłuższe udostępnienie swojego mienia innej osobie. Właśnie tutaj pojawia się umowa użyczenia – instytucja prawa cywilnego, uregulowana w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z przepisami, użyczający zobowiązuje się oddać biorącemu określoną rzecz do bezpłatnego używania na czas oznaczony lub nieoznaczony, zaś biorący zobowiązuje się korzystać z niej w sposób zgodny z celem, na jaki została przekazana, oraz zwrócić ją w nienaruszonym stanie po zakończeniu okresu użyczenia.
Podstawową cechą wyróżniającą umowę użyczenia od innych form przekazywania rzeczy (np. od umowy najmu) jest jej nieodpłatny charakter. Oznacza to, że biorący nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów, poza koniecznością utrzymania rzeczy we właściwym stanie. Z kolei w przypadku umowy najmu najemca płaci czynsz, a w dzierżawie dzierżawca musi uiszczać tzw. czynsz dzierżawny – najczęściej w formie pieniężnej.
Regulacje dotyczące użyczenia znajdują się w art. 710–719 Kodeksu cywilnego. Aby jednak w pełni chronić swoje interesy, obie strony powinny możliwie najdokładniej określić w umowie przedmiot użyczenia, jego stan, planowany czas i zasady korzystania, a także ewentualne kary umowne za niewłaściwe korzystanie z rzeczy.
Podstawowe elementy umowy użyczenia
Dobrze sporządzona umowa użyczenia zawiera kilka kluczowych elementów:
-
Określenie stron
-
Użyczający (właściciel lub posiadacz przedmiotu)
-
Biorący (osoba, która uzyskuje bezpłatne prawo korzystania z danej rzeczy)
-
-
Opis przedmiotu umowy
-
Niezależnie od tego, czy chodzi o nieruchomość, samochód czy sprzęt komputerowy, w umowie powinna znaleźć się dokładna specyfikacja rzeczy.
-
Wskazane jest opisanie stanu przedmiotu i ewentualnych wad.
-
-
Czas trwania umowy
-
Może być oznaczony (np. 6 miesięcy lub 2 lata) lub nieoznaczony, zależnie od potrzeb.
-
Jeżeli czas nie jest określony, użyczający może w dowolnym momencie wypowiedzieć umowę – powinien jednak zachować rozsądny termin wypowiedzenia, by nie narażać biorącego na rażące szkody.
-
-
Zakres korzystania z rzeczy
-
Umowa powinna wyraźnie wskazywać, w jakim celu i w jaki sposób można korzystać z przedmiotu użyczenia.
-
Jeżeli np. przedmiotem umowy jest samochód, należy wskazać, że biorący nie może wykorzystywać auta do celów zarobkowych, o ile nie określono inaczej.
-
-
Obowiązki utrzymania i ewentualne koszty
-
Z reguły biorący jest zobowiązany do zwykłych kosztów utrzymania rzeczy (np. ubezpieczenia, drobnych napraw czy kosztów mediów w przypadku nieruchomości).
-
Wszelkie poważniejsze remonty lub naprawy powinny zostać jasno uregulowane w umowie.
-
-
Warunki zwrotu
-
W umowie można zastrzec odpowiedzialność biorącego za szkody w przedmiocie użyczenia, jeśli powstały one w wyniku niewłaściwego użytkowania.
-
Wprowadzenie wszystkich powyższych punktów do treści dokumentu pomaga uniknąć potencjalnych nieporozumień i konfliktów na tle niejasnych zapisów.
Jak sporządzić właściwą umowę użyczenia?
Choć prawo nie wymaga sporządzania tego typu dokumentu w formie pisemnej, do celów dowodowych zdecydowanie warto sporządzić pisemną wersję kontraktu. Dobrze jest również skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika, który pomoże precyzyjnie sformułować zapisy umowy, zwłaszcza gdy chodzi o bardziej skomplikowane przedmioty lub nieruchomości. Szczegółowe wskazówki i przykłady dokumentów, jakimi może być umowa użyczenia, odnajdziesz między innymi w serwisach prawniczych czy w poradnikach dostępnych na stronach eksperckich.
Ważne jest także, aby umowę w razie potrzeby modyfikować – w końcu warunki użyczenia mogą się zmieniać wraz z rozwojem współpracy między stronami. Jeśli przedmiotem umowy jest nieruchomość, warto pamiętać o ewentualnej konieczności aktualizacji różnych dokumentów związanych z jej użytkowaniem czy ubezpieczeniem.
Zakończenie umowy i odpowiedzialność stron
Fakt, że umowa użyczenia jest nieodpłatna, nie oznacza, że strony nie ponoszą żadnych zobowiązań. Biorący zobowiązuje się korzystać z rzeczy w sposób bezpieczny i zgodny z ustalonym celem. Jeżeli dopuści się rażącego niedbalstwa (np. poważnych uszkodzeń czy dalszego podnajmu rzeczy bez zgody właściciela), użyczający ma prawo rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym. Co więcej, biorący może być zobligowany do pokrycia kosztów napraw czy innych strat poniesionych przez właściciela.
Z drugiej strony, użyczający nie może na przykład bezpodstawnie domagać się zwrotu przedmiotu wcześniej, jeżeli umowa została zawarta na czas określony, a biorący nie naruszył żadnych jej warunków. Rozwiązanie umowy przed upływem ustalonego terminu możliwe jest wyłącznie w sytuacjach szczególnych: nagłej potrzeby przedmiotu przez właściciela czy niewłaściwego korzystania z niego przez biorącego.
Przydatne źródła i dodatkowe informacje
Jeśli chcesz uzyskać więcej wskazówek, dotyczących tego, jak powinna wyglądać umowa użyczenia oraz jakie kwestie warto doprecyzować w jej treści, warto skonsultować się ze specjalistami w dziedzinie prawa cywilnego. Na profesjonalnych blogach i stronach internetowych znajdziesz również wzory dokumentów oraz praktyczne porady krok po kroku, które pomogą Ci sfinalizować umowę w bezpieczny i przemyślany sposób.
Pamiętaj, że nawet najbardziej szczegółowe wzory dokumentów nie zastąpią fachowej wiedzy prawnika, zwłaszcza w sytuacjach bardziej skomplikowanych lub dotyczących dużej wartości mienia. Ważne jest, aby obie strony już na etapie projektowania umowy poświęciły czas na jasne określenie swoich potrzeb, celów i ewentualnych ryzyk. Tylko wówczas umowa użyczenia stanie się realnym zabezpieczeniem interesów zarówno właściciela, jak i osoby korzystającej z udostępnionego przedmiotu.
Podsumowanie
-
Umowa użyczenia jest nieodpłatnym przekazaniem przedmiotu do korzystania.
-
Dokument pisemny nie jest obowiązkowy, ale wysoce wskazany, szczególnie w celach dowodowych.
-
Kluczowe jest zawarcie w treści umowy informacji o stronach, opisie przedmiotu, czasie trwania, zasadach użytkowania i zwrotu.
-
Choć biorący używa rzeczy bezpłatnie, ciąży na nim obowiązek dbania o nią i nieponoszenia działań niezgodnych z celem użyczenia.
-
Praktyczna znajomość zasad i wcześniejsze skonsultowanie się z ekspertem pomagają uniknąć późniejszych sporów.
Dzięki właściwemu sporządzeniu i przestrzeganiu ustalonych reguł umowa użyczenia pozwala na bezpieczne użyczenie rzeczy drugiej osobie i stanowi jedną z najprostszych form cywilnoprawnego uregulowania nieodpłatnego korzystania z mienia.
Dowiedz się więcej na: tomaszwalczak.pl
Artykuł sponsorowany
