Ile komornik może zabrać z wypłaty, renty lub emerytury?
Niestety, sytuacja gospodarcza w Polsce daleka jest od ideału. Wielu z nas zmaga się z zadłużeniem i obawia się o swoją przyszłość. Jeśli polubowne metody radzenia sobie ze sporami pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem nie przynoszą pozytywnych rezultatów, sprawa może trafić do sądu, który z kolei może doprowadzić do wszczęcia egzekucji komorniczej. Czy to oznacza, że komornik ma możliwość pozbawienia nas środków do życia? Czy istnieją jakieś ograniczenia związane z zajmowaniem dochodów ze źródeł takich jak wypłata, renta lub emerytura?
Statystyki są zatrważające: aż 2,5 miliona Polaków nie płaci swoich należności w terminie. Kiedy upomnienia wierzyciela nie przynoszą oczekiwanych skutków, a dłużnik wciąż nie spłaca swoich zobowiązań na czas, ten pierwszy może wystąpić do sądu w celu ściągnięcia długu. Jeśli zaś sąd uzna jego roszczenia za zasadne, ma prawo do wydania tytułu egzekucyjnego z klauzulą wykonalności. Ten z kolei stanowi podstawę do wszczęcia egzekucji komorniczej.
Czym jest egzekucja komornicza? Jest to jedna z czynności, które może wykonać komornik zobowiązany do odzyskania zadłużenia. W jej przebiegu komornik zajmuje majątek dłużnika, w którego skład mogą wchodzić zarówno nieruchomości, jak i ruchomości, środki zgromadzone na rachunkach bankowych, a także te pochodzące z wynagrodzenia za pracę, renty lub emerytury. Wbrew pozorom, to nie demonizowany powszechnie komornik wybiera, jakie składniki majątku zostają odebrane. Ta decyzja należy do wierzyciela. Jeśli więc dłużnik chce negocjować np. zmianę zajmowanych składników majątku, musi przeprowadzić negocjacje z wierzycielem.
Dobra wiadomość jest taka, że komornik nie ma prawa pozostawić nas bez środków do życia. Nie może więc zająć całej pensji, renty lub emerytury – ma prawo to zrobić jedynie z ich częścią. Nie ma także możliwości odebrania nam podstawowych sprzętów i przedmiotów codziennego użytku (np. pościeli, bielizny czy ubrań codziennych), ubrań koniecznych do pełnienia służby lub wykonywania zawodu, niezbędnych zapasów żywności i opału, produktów leczniczych, przedmiotów niezbędnych ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członka jego rodziny itp.
Prawo głosi również, że komornik ma prawo do zajęcia maksymalnie 50 procent wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Wyjątkiem jest zadłużenie wynikające z obowiązku alimentacyjnego – wówczas kwota ta wzrasta do 60 procent zarobków. Na koncie dłużnika nie może też pozostać kwota niższa niż równowartość minimalnego wynagrodzenia – taką sumę nazywamy kwotą wolną od zajęcia. W 2019 roku wynosi ona 2250 zł brutto, czyli 1634 zł netto. W przypadku długów alimentacyjnych kwota wolna od zajęcia nie obowiązuje. W przypadku, gdy dłużnik pracuje na część etatu, kwota wolna od zajęcia obliczana jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku, gdy dłużnik zarabia w oparciu o umowę zlecenie, która podlega pod prawo cywilne, a nie prawo pracy. Teoretycznie oznacza to, że komornik może zabrać całą kwotę zarobioną na podstawie takiej umowy. W praktyce jednak dłużnik może wykazać, że jest to umowa zawierana cyklicznie, a dla niego samego otrzymywane w ten sposób środki są jedynym źródłem utrzymania. W takim wypadku wynagrodzenie to jest traktowane tak samo jak pensja wynikająca z umowy o pracę.
Natomiast premia (niezależnie od powodu jej udzielenia) zgodnie z prawem stanowi część składową wynagrodzenia za pracę, co oznacza, że jest sumowana z podstawową pensją, a potrąceniu komorniczemu podlega łączna, uzyskana w ten sposób kwota.
Jeśli dłużnik prowadzi własną działalność gospodarczą, zajęciu komorniczemu może podlegać także konto i majątek firmowy, jednak z wyłączeniem narzędzi i środków niezbędnych do uzyskania przychodów (poza pojazdami mechanicznymi). Przedsiębiorca może także wystąpić z wnioskiem o wyłączenie z egzekucji pieniędzy niezbędnych do opłacenia ZUS i podatków, a także wypłacenia pracownikom ich wynagrodzenia za pracę.
Z jeszcze inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku renty oraz emerytury. Zgodnie z prawem, na koncie rencisty musi pozostać 75 procent otrzymywanej renty – co oznacza, że komornik może zająć tylko 25 procent tej kwoty. Kwota wolna od zajęcia wynosi 75 procent najniższego świadczenia określonego typu. Minimalna wysokość renty uzasadniona jest od uszczerbku na zdrowiu i jest niższa dla osób częściowo niezdolnych do pracy (obecnie jest to 825 zł), a wyższa dla rencistów całkowicie niezdolnych do pracy (w 2019 roku kwota ta wynosi 1100 zł). Oznacza to, że komornik na rachunku rencisty częściowo niezdolnego do pracy musi pozostawić 618,75 zł, zaś na koncie rencisty całkowicie niezdolnego do pracy – 825 zł. Podobnie jest z emeryturami: komornik ma możliwość zajęcia 25 procent całej emerytury, jednak kwota wolna od zajęcia wynosi 75 najniższej emerytury w danym roku (obecnie jest to 1100 zł, co oznacza, że na koncie emeryta musi pozostać minimum 825 zł).
Teoretycznie prawo chroni nas przed odebraniem przez komornika wszystkich środków do życia, jednak w praktyce zdarzają się też pomyłki lub zajęcia wyższych kwot z premedytacją. Wówczas warto skontaktować się z komornikiem celem wyjaśnienia sprawy, a jeśli to nie poskutkuje – złożyć skargę na wykonywane przez niego czynności.
